Kan Blockchain de taak van notarissen overnemen?

---

Notarissen vervullen een grote rol als vertrouwenspersoon in ons huidige systeem. Echter is met de komst van Distributed Ledger Technologies (DLT’s), zoals Blockchain, de positie van o.a. notarissen onder druk komen te staan. Er wordt vaak in de media gesuggereerd dat de Blockchain het werk van notarissen kan/zal overnemen. In deze blog nemen wij de functie van de notaris en de mogelijkheden die de technologie biedt onder de loep, en verkennen wij de mogelijkheden voor een toekomst waarin de werkzaamheden van de dure notarissen geheel of gedeeltelijk aan technologie kunnen worden toevertrouwd.

Wat zijn de taken van de notarissen?
De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) beschrijft de functie van de notaris als: “De maatschappij bestaat uit mensen met uiteenlopende belangen. Om het onderlinge verkeer soepel te laten verlopen, zijn afspraken nodig. En een onafhankelijke functionaris die zulke afspraken rechtsgeldig vastlegt: de (kandidaat-)notaris.”^[1]

Notarissen vervullen met andere woorden een sleutelrol in het huidige systeem, waarin individuen in sommige gevallen elkaar niet vertrouwen. Een notaris is dan als een onafhankelijke functionaris, de tussenpersoon die ervoor zorgt dat afspraken rechtsgeldig worden vastgelegd. Volgens de huidige wet- en regelgeving zijn bepaalde overeenkomsten pas geldig, als zij in een notariële akte worden opgenomen. Een aantal van die overeenkomsten zijn:

• Overdragen van onroerende zaken (denk aan verkoop van je huis);
• Oprichten van rechtspersonen, zoals een BV, NV of een stichting;
• Opstellen en/of aanpassen van een huwelijkse voorwaarden;
• Opstellen en/of aanpassen van een testament.

De notaris bewaart deze akten “centraal” in het archief van zijn notariskantoor. Daarnaast kost het veel tijd en moeite alvorens deze overeenkomsten rechtsgeldig zijn geregistreerd. Wat de contractspartijen daarvoor terugkrijgen is dat zij bij conflicten en/of overlijden van een van de partijen zich tot de desbetreffende notaris kunnen richten, om de authenticiteit van een overeenkomst of verklaring te bevestigen. Dus een (tussen)persoon die de contractspartijen zekerheid biedt (ook al kost het deze personen wellicht een hoop geld en moeite). 

Wat zijn DLT’s?
DLT is een digitaal systeem die zodanig is vormgegeven om transacties van vermogen met alle details van die transacties in een grootboek op te slaan, die tegelijkertijd in een groot netwerk gedistribueerd en raadpleegbaar is. Deze manier van verwerken wordt door wiskundige berekening gerealiseerd, die door krachtige computers worden opgelost. Iedere deelnemer (node) binnen zo een systeem verwerkt en verifieert iedere transactie. Wanneer er een onjuiste transactie door de deelnemers wordt herkend, wordt deze afgewezen en niet geregistreerd in het grootboek van het systeem. Zo kunnen fraudegevallen worden voorkomen en worden de juiste registraties gewaarborgd. Tevens is het (in theorie) onmogelijk om als hacker dit systeem aan te vallen, aangezien de gegevens niet enkel op één centrale server zijn opgeslagen.

Een van de bekendste DLT’s is de Blockchain Technologie van Bitcoin (die nog in zijn kinderschoenen staat). Een gedecentraliseerd logboek, waarbij iedere deelnemer van het netwerk op een transparante wijze alle transacties kan volgen en inzien. Daarnaast neemt de Blockchain de behoefte van tussenpersonen weg. Dit gezien het feit dat iedere deelnemer beschikking heeft over exact dezelfde kopie van het logboek; en iedere deelnemer controleert de transacties die voor een registratie worden opgegeven. Deze manier van controle zorgt er niet enkel voor dat er geen sprake kan zijn van dubbele uitgaven vanuit dezelfde digitale portemonnee, maar dat het wijzigen van gegevens uit het logboek onmogelijk wordt. Hierdoor maakt de Blockchain mogelijk dat twee partijen die elkaar niet kennen en zelfs niet vertrouwen, toch vanuit kunnen gaan dat wat er op de Blockchain staat vastgelegd authentiek en onveranderbaar is.

Kunnen DLT’s de rol van de notaris overnemen?
We hebben gezien dat de notaris een tussenpersoon is die als onafhankelijke functionaris de taak heeft om ervoor te zorgen dat overeenkomsten geverifieerd worden, zoals zij feitelijk zijn gesloten (m.a.w. onveranderd). Zij worden gezien als de vertrouwenspilaar tussen twee partijen die een overeenkomst sluiten. Wat DLT’s (zoals de Blockchain) doen, verschilt echter niet veel van de bovenstaande beschrijving. Integendeel, het wekt vertrouwen met minimale kosten, zonder de tussenpersoon. Als gebruiker van zo een systeem vertrouw je het systeem, omdat deze gebaseerd is op wiskundige modules die door middel van computerkrachten altijd dezelfde uitkomst hebben, die zij behoren te hebben en onveranderbaar zijn. 

We hebben gezien dat de notaris een tussenpersoon is die als onafhankelijke functionaris de taak heeft om ervoor te zorgen dat overeenkomsten geverifieerd worden, zoals zij feitelijk zijn gesloten (m.a.w. onveranderd). Zij worden gezien als de vertrouwenspilaar tussen twee partijen die een overeenkomst sluiten. Wat DLT’s (zoals de Blockchain) doen, verschilt echter niet veel van de bovenstaande beschrijving. Integendeel, het wekt vertrouwen met minimale kosten, zonder de tussenpersoon. Als gebruiker van zo een systeem vertrouw je het systeem, omdat deze gebaseerd is op wiskundige modules die door middel van computerkrachten altijd dezelfde uitkomst hebben, die zij behoren te hebben en onveranderbaar zijn. 

Natuurlijk dient het systeem nog enkele punten verder te versterken, maar dat zal naar mijn mening niet veel tijd in beslag nemen. Het is enkel de vraag of de wet- en regelgeving deze technologieën een kans willen geven, om onze huidige (dure en inefficiënte) systeem in een positieve zin te veranderen.

Hieronder gerelateerde onderwerpen:

• Hoezo verplicht naar de notaris, WIJ hebben blockchain!
• Bitcoin-transacties hoe en wat?
• Wat is een smart-contract?
• Blockchain: de volgende industriële/monetaire revolutie?
• Waarom is Blockchain niet trustless in absolute zin?
• Is Bitcoin en co. gelijk aan de Euro als wettige betaalmiddel?
• Is minen van Bitcoin aan te merken als ‘bron van inkomen’ in Box 1?

Afbeelding: Josh Riemer

^[1]Zie link.